Automatisering: vloek of zegen?

¹⁾ Stellingen bij mijn proefschrift A cluster description of a perfect crystal (1975)

Stelling 3:
Door de overdosis aan informatie, waarmee de mensheid tegenwoordig wordt overspoeld, verdient het aanbeveling reeds in de opleiding bij het middelbaar onderwijs extra aandacht te besteden aan het verwerken van deze informatie.

Stelling 6:
De afschaffing van de 'exchange package dump' die bij een 'abnormal job termination, zonder een gebruikersaanroep, werd afgedrukt door de bij S.A.R.A. geïnstalleerde computer, is niet alleen praktisch vanwege de papierbesparing, maar tevens van psychologisch belang.
In plaats van deze ongewenste dump die, frustrerend genoeg, voor de meerderheid der gebruikers onleesbaar was, moet daarom een opbeurende spreuk worden afgedrukt. Deze spreuk zou 'random' door de computer uit een bepaalde collectie kunnen worden gekozen.

Stelling 7:
Het is wenselijk om het scherm van de bij S.A.R.A. opgestelde beeldscherm-eindstations minder spiegelend te maken, opdat men bij het verschijnen van een foutmelding niet tegen een teleurgesteld spiegelbeeld zit aan te kijken.

²⁾ In de geest van de beginner zijn er vele mogelijkheden, in die van de ervarene maar enkele; Suzuki[20]

³⁾ De 'betekenis' in de klank is tegenwoordig vervangen door de 'verklaring' in het woordenboek.

⁴⁾ De schepping bestaat uit drie werelden: fysieke wereld, subtiele of mentale wereld en de causale wereld.

⁵⁾ De driedeling: 'kennen', 'begrijpen' en 'weten' komt overeen met de opbouw van de Schepping (zie ook de noten 4 en 14): 'fysiek', 'mentaal', respectievelijk 'causaal'.

⁶⁾ Na de uitvinding van het schrift is er een traditie ontstaan in het vastleggen. Het vastleggen van feiten en het vastleggen van processen middels procedures, welker getrouwheid we weer kunnen laten controleren door accountants. Vervolgens hebben we de procedures opgeborgen in apparaten.

⁷⁾ Laten we niet vergeten: woorden zijn dood, beschrijvingen zijn dood. Het zijn slechts de projecties op de wand van de grot van Plato[26].

⁸⁾ Spreken kan op alle drie niveaus in de schepping: fysiek of uiterlijk, mentaal of innerlijk en zelfs causaal. Mentaal spreken duiden we vaak aan met 'formuleren'.

⁹⁾ Onder 'Zelf' wordt die bewustzijnstoestand verstaan, waarbij geen binding aanwezig is met de processen van de schepping[28].
Het Zelf is Dat wat achter deze Schepping aanwezig is. Dat wat voor onze geboorte reeds was, wat tijdens ons leven is en wat na onze zogenaamde dood nog steeds aanwezig zal zijn. In de Christelijke Traditie kan dit worden aangeduid met het Zuivere Geweten.

¹⁰⁾ Hemel is hier bedoeld als een bewustzijnstoestand in het hier-en-nu; elke verwijzing naar de toekomst is een truc van de duivel om ons uit het hier-en-nu te lokken.

¹¹⁾ Uitvinding betekent gevonden-uit, dat wat reeds in potentie (de causale wereld/de ideeënwereld) bestaat.

¹²⁾ Toeval in de betekenis 'zonder reden'. In feite betekent toeval, dat wat ons toevalt.

¹³⁾ Vooroordelen hebben trouwens dezelfde beperkende werking als een database-view op een gegevensverzameling.

¹⁴⁾ Schoonheid op fysiek niveau komt tot uitdrukking in objecten die kunnen worden gehoord, betast, gezien, geproefd of geroken, waarna kan worden bepaald of deze fysieke objecten mooi zijn of niet. Een bekend voorbeeld van schoonheid op mentaal (dus niet-zintuiglijk) niveau is het wetboek van Justinianus. Dit vormde eeuwenlang de hechte grondslag van een groots imperium en was gebaseerd op drie schone beginselen: leef eerlijk, doe niemand kwaad en geef ieder wat hem toekomt. Als we onze geest richten op de essentiële schoonheid achter deze mentale systemen, waarin ook de natuurwetten tot uiting komen, belanden wij ten slotte bij het causale aspect van de schoonheid.
Schoonheid valt niet onder de wet van de schepping, niet onder de wetten van geboorte, groei, verval en dood. Resumerend kan gesteld worden dat fysieke of zintuiglijke schoonheid zijn fundament heeft in het rijk van de geest. De geest heeft zijn schoonheid te danken aan de schoonheid van de rede. De rede zelf heeft zijn wezen en schoonheid in de wil van de Schepper, die alle niveaus van schoonheid vormt en vasthoudt. Uiteindelijk is de schoonheid de speelse projectie van het Zelf.

¹⁵⁾ De onwetenden leven alleen op fysiek niveau en daardoor missen zij net wat nodig is. Dat leidt tot mateloos gebruik van de Schepping en tot een mechanisch functionerend wezen dat meer en meer 'gewetenloos' wordt.

¹⁶⁾ Verfraaiingen à la de Gothische kunst op de gebouwen rond de Grote Markt in Brussel, hetgeen mij meer het gevoel geeft van neurotische kunst.

¹⁷⁾ De vier kardinale deugden die Plato voor de staat wenst [31], [32] zijn: wijsheid, moed, maat en rechtvaardigheid. De Neo-platonist Ficino[33] onderstreept 19 eeuwen later nog eens het belang van het beknotten van de bovenmatige wensen van de ziel door middel van een kwaliteit van beschaving.

¹⁸⁾ Het begrip 'fun' is één van de zeven 'basic values' van het informatica-concern Cap Gemini Sogeti: honesty, solidarity, freedom, daring, confidence, simplicity, fun.
'Fun, of course, does not necessarily mean rolling in the aisles with bleary-eyed hysteria', aldus het Policies and guidelines manual (1989) van Cap Gemini Sogeti. 'Fun can be realized through a sense of pride. To be proud of our organization, of each other, and especially of ourselves, is a form of fun. It feels good, especially when linked to quality.'

¹⁹⁾ In het leuke boekje TAO van POEH[34] worden deze vragen geïndividualiseerd tot:

• wat ben ik?
• welke verworvenheden heb ik?
• hoe ga ik daarmee om?

²⁰⁾ Dit is in feite de ethiekvraag.

²¹⁾ Vooral bij sommige grote gegevensverzamelingen bij de overheid, zou het goed zijn eens een paar vraagtekens te zetten bij de noodzaak ervan. In onze tegenwoordige maatschappij lijken het zuivere geweten, de vrij-functionerende rede en het gezond verstand langzamerhand te worden vervangen door een fijnmazig web van regels, voorschriften, verboden en geboden. Deze beknellende regelgeving zie je trouwens ook bij sommige grote bedrijven die door hun grootte dezelfde karakteristieken vertonen als de centrale overheid.

²²⁾ Giga is een afkorting van gigantisch; voor exact ingestelde mensen is dat tien tot de macht negen.

²³⁾ Privacy-bepalingen impliceren dat er iets is om te verstoppen. Verstoppen van wat? Verstoppen voor wie? Computernetwerken distribueren gegevens over mensen naar mensen. Is dat erg? Wat is privé-sfeer?

²⁴⁾ Het Tsjechische woord 'robotit' betekent 'slaven', 'zwoegen', 'zich afbeulen'.

²⁵⁾ Er dient onderscheid te worden gemaakt tussen directe en indirecte gebruikers. In deze rede worden de directe gebruikers bedoeld.

²⁶⁾ Isha-upanishad[37]. In deze upanishad, die door Shankara als de belangrijkste wordt gezien, worden we opgeroepen zowel aan de wereld als aan het eeuwige voldoende aandacht te schenken. Ook Plato stelt dat de mens een bewoner is van twee werelden.

²⁷⁾ De schepping heeft aandacht nodig om zich te ontwikkelen, aandacht houdt de schepping draaiende. Machines, waaronder computers en robots, geven geen aandacht, maar 'vreten' aandacht. Daarom mag de zorg voor de schepping niet worden overgelaten aan al dan niet intelligente machines.