Innovatie door informatietechnologie
| 15. De toekomstige informatici |
|
 |
Download
de illustraties behorende bij het college: 78 KB |
Inleiding
Tot nu toe hebben we gezien hoe het informatiesysteem ontwikkeld en in stand gehouden wordt, het bedrijf getransformeerd kan worden en wat informatietechnologie is. In dit hoofdstuk laten we zien hoe deze zaken met elkaar in verband staan. Daarnaast laten we zien welke essentieel verschillende beroepsprofielen we in de informatica kunnen herkennen, welke ontwikkelingen wij hierin verwachten en wat volgens ons de rol is van de bedrijfsinformaticus is. Wij besluiten dit hoofdstuk met de vraag of alle mogelijkheden die de automatisering gebracht heeft wel zo positief zijn.
Leerdoelen
Na het bestuderen van dit onderwerp moet u:
- de relatie kennen tussen bedrijfstransformatie, informatievoorziening en informatietechnologie
- een idee hebben over de richting waarin de software industrie zich ontwikkelt
- een idee hebben over wat een bedrijfsinformaticus is
- een mening hebben over de wenselijkheid van automatisering
Relatie tussen bedrijftransformatie, IV en IT
In sectie 2 en 3 hebben we de informatievoorziening en de taakvelden daaromheen beschreven, in hoofdstuk 12 bedrijfstransformatie en in hoofdstuk 13 informatietechnologie. In onderstaande figuur hebben we aangegeven hoe deze drie werelden met elkaar in verband staan.
Kern in deze figuur is dat zowel het bedrijf als zijn informatievoorzieningssysteem worden beïnvloed door de beschikbare informatietechnologie. We moeten daarom streven naar een simultane transformatie van zowel het bedrijf als zijn informatievoorzieningssysteem. Voorwaarden hiervoor zijn architectuur, die de flexibiliteit van de informatiesystemen verzorgt, bedrijfsmodellering om de bedrijfsprocessen snel aan te kunnen passen en kennismanagement om inzicht te hebben in de beschikbare kennis binnen het bedrijf. Zoals al eerder gezegd (in hoofdstuk 9) vormt architectuur de schakel tussen het willen en het kunnen.
In het volgende figuur is aangegeven hoe de bedrijfsstrategie, de bedrijfsinrichting, de informatiestrategie en de inrichting van de informatievoorziening gerelateerd zijn.
De bedrijfsstrategie geeft aan wat we willen. Deze strategie wordt beperkt door de bedrijfsinrichting en de informatiestrategie: zij bepalen wat we kunnen. Deze twee aspecten worden op hun beurt beperkt door de inrichting van de informatievoorziening, deze is het meest rigide. Architectuur is een middel om de inrichting van de informatievoorziening zodanig vorm te geven dat het met de andere aspecten kan meebewegen.
Profielen in de informatica
Er kunnen zeven essentieel verschillende profielen onderscheiden worden voor mensen die werkzaam zijn in de informatica:
- ICT-specialist
- ontwikkelaar
- (van informatiesystemen en infrastructuren)
- architect (van de informatievoorziening)
- beheerder
- business-consultant (over toepassing van automatisering en informatisering)
- projectmanager
- EDP-auditor
Elk profiel vraagt om specifieke kennis en vaardigheden. De verschillende profielen vragen bovendien om verschillende eigenschappen en persoonlijkheidskarakteristieken. Hieronder volgt een korte beschrijving van de verschillende profielen, om aan te geven wat ze inhouden.
ICT-specialist
De ICT-specialist is expert op een bepaald gebied van de ICT. Vanuit die expertise kan hij anderen adviseren. Zo adviseert hij onder andere de ontwikkelaar over de implementatie van een technologie, en de business-consultant en de gebruiker over de toepasbaarheid van een technologie op dat gebied. Dit impliceert dat hij kennis moet hebben van zowel de technische mogelijkheden als de bedrijfskundige implicaties van de technologie.
Bij de ontwikkeling van toepassingen op basis van nieuwe of onvoldoende bekende technologie kan een team van ICT-specialisten worden ingezet. Deze teams opereren op een andere wijze dan ‘standaard ontwikkelteams’, omdat de uitkomst van zulke projecten vaak vooraf onbekend is. De ICT-specialist vindt het leuk om te werken met nieuwe en onbekende ICT.
Voorbeelden zijn specialisten op gebieden als: multimedia, CAD/CAM, neurale netwerken, expertsystemen, databases, computers, netwerken, operating systems, ontwikkeltools, ontwikkelmethoden.Ontwikkelaar
Het werkgebied van de ontwikkelaar is het ontwikkelen en onderhouden van informatiesystemen en infrastructuren. Er kunnen grofweg drie verschillende taken binnen dit gebied worden onderscheiden, namelijk beschrijven, bouwen en invoeren. Degenen die werkzaam zijn in het deelgebied beschrijven, stellen in samenspraak met de gebruikers de eisen op waaraan het te ontwikkelen informatiesysteem moet voldoen. Bouwen bestaat uit het ontwerpen en feitelijk realiseren van de systemen, volgens de eisen die tijdens het beschrijven zijn opgesteld. Het invoeren tenslotte is het operationeel maken van de ontwikkelde informatiesysteem in het doeldomein.
In vergelijking met de projecten die door team van ICT-specialisten worden uitgevoerd, zijn de projecten waarin de ontwikkelaar deelneemt grotendeels routinematig. Bij het ontwikkelen van informatiesystemen ligt de grootste nadruk op het efficiënt uitvoeren van het ontwikkelproces. Bij het ontwikkelen van infrastructuren ligt de nadruk op de duurzaamheid van het resultaat. De ontwikkelaar wordt ondersteund door tools die hem een deel van het werk uit handen nemen.
De ontwikkelaar is gericht op het realiseren van werkende oplossingen.Architect
De architect vormt de brug tussen de opdrachtgever, bedrijfskundigen en gebruikers enerzijds en de ontwikkelaars anderzijds. Hij luistert naar de opdrachtgever, de bedrijfskundigen en de verschillende groepen van gebruikers en komt vervolgens tot een model van (een deel van) de informatievoorziening. Aan de opdrachtgever, de bedrijfskundigen en de gebruikers weet hij dit model zo te brengen dat zij het begrijpen en zich er iets bij kunnen voorstellen. Aan de ontwikkelaars geeft dit model voldoende houvast om aan de slag te gaan. Daarnaast krijgen zij van de architect ook bepaalde principes, normen en richtlijnen die bij de bouw in acht genomen moeten worden. De architect zelf richt zich op de kwaliteit van het uiteindelijke product; hij blijft betrokken bij het proces om deze kwaliteit in de gaten te houden.
Er bestaan architecten op drie niveaus, namelijk de informatie-architect, de informatiesysteemarchitect en de architect van de technische infrastructuur. De informatie-architect ontwikkelt een model van de gehele informatievoorziening. De informatiesysteemarchitect houdt zich bezig met het ontwikkelen van modellen van de individuele informatiesystemen. De architect van de technische infrastructuur ontwikkelt een model voor de technische infrastructuur.
In al deze modellen zitten in meer of mindere mate de drie aspecten van architectuur, namelijk bouwstijl (bruikbaarheid van de constructie), bouwkunde (duurzaamheid van de constructie) en constructieleer (realiseerbaarheid van de constructie). Bij de modellen van de informatie-architect ligt de nadruk op de bruikbaarheid, en in mindere mate op de duurzaamheid en de realiseerbaarheid. Bij de modellen van de architect van de technische infrastructuur ligt de nadruk op juist meer de duurzaamheid en realiseerbaarheid. En bij de informatiesysteemarchitect is de nadruk gelijkmatiger over de drie aspecten verdeeld.
De houding van de architect is gericht op het ontwerpen. Voor het ontwerpen van oplossingen maakt hij gebruik van zijn analytisch vermogen en zijn creativiteit. Hij kan daarbij putten uit een verzameling stijl, bouwkundige, en constructie principes, normen en richtlijnen.Beheerder
De primaire taak van de beheerder is het in de lucht houden van het geautomatiseerde informatiesystemen. Er zijn verschillende vormen van beheer. Eén vorm is het optimaal beheer van de technische infrastructuur. Hierbij kunnen we twee groepen mensen onderscheiden: de groep mensen die zich bezig houdt met het ter beschikking stellen van faciliteiten en de groep mensen die zich bezig houdt met de juiste werking van de faciliteiten. Hierbij hoort ook het beheer van de bijbehorende processen, procedures en documenten. De groep mensen die zich met deze vorm van beheer bezighoudt, heeft over het algemeen geen direct contact met de gebruikers.
Een andere vorm van beheer is het wijzigingen-/probleembeheer, voor het beheren van probleemmeldingen en het aansturen van aanpassingen aan de informatiesystemen. Deze aanpassingen vinden plaats in overleg met de gebruikers. Een derde vorm van beheer is de helpdesk-functie, voor het ontvangen en oplossen van vragen en problemen van gebruikers. Deze groep beheerders heeft wel direct contact met gebruikers. Een vierde vorm van beheer is het maken van afspraken met de gebruikers over het niveau van de te leveren diensten, het service level management.
De houding van de beheerder is vooral servicegericht, hij moet er voor zorgen dat anderen goed kunnen werken.Business-consultant
Een business-consultant is gespecialiseerd op een bepaald business-domein. Dit domein kan zowel een bepaald marktsegment zijn als een bepaald bedrijfsaspect zoals HRM of logistiek. Vanuit zijn kennis op dit gebied helpt hij klanten bij complexe vraagstukken op het gebied van diens bedrijfsvoering en automatisering/informatisering. Helpen betekent hier niet alleen dat hij een advies geeft, maar ook dat hij helpt bij de uitvoering van dat advies. De opdrachtgever is meestal het management van de onderneming.
De business-consultant adviseert derhalve omtrent gewenste veranderingen in processen (BPR (=Business Process Redesign) en innovatie) en begeleidt deze veranderingen. Hierbij maakt hij integraal gebruik van HRM- en ICT-middelen en richt deze op de bedrijfsdoelstellingen. Voor vragen op het gebied van bepaalde ICT gaat hij te rade bij een ICT-specialist.
Over het algemeen is de business-consultant extravert en heeft hij uitstekende mondelinge en schriftelijke communicatieve vaardigheden. Hij houdt rekening met zijn gesprekspartner en let daarbij op zaken als cultuur, normen en waarden en attitude.Projectmanager
De projectmanager is verantwoordelijk voor het besturen van het project-proces. Zijn taak is er voor te zorgen dat de uitkomst van het project overeenkomt met hetgeen afgesproken is met de opdrachtgever. Tijdens het project maakt hij de opdrachtgever voortdurend duidelijk wat het project zal gaan opleveren. Dit doet hij om te zorgen dat het beeld dat hij heeft van de gemaakte afspraken overeenkomt met het beeld dat de opdrachtgever heeft van de gemaakte afspraken (verwachtingsmanagement). Daarnaast wordt het op die manier direct duidelijk als de verwachting van de klant wijzigt, zodat er dan eventueel additionele afspraken gemaakt kunnen worden. Hij streeft naar een eindsituatie waarbij de opdrachtgever en de opdrachtnemer beiden tevreden zijn met het resultaat.
Hij zorgt ervoor dat zijn projectteam de juiste kant op blijft gaan door ze te motiveren en te sturen. Daarnaast probeert hij de omstandigheden die het succesvol afronden van het project in de weg staan op te heffen bijvoorbeeld door het oplossen van conflicten. Over het algemeen heeft de projectmanager uitstekende sociale vaardigheden.EDP-auditor
De EDP-auditor beoordeelt een onderdeel van de informatievoorziening. Dit kan op alle gebieden van de informatievoorziening zijn zoals bijvoorbeeld de informatiesystemen, de organisatie van de informatievoorziening, de technische infrastructuur en ontwikkelprojecten. Om zijn taak goed uit te voeren moet hij inzicht hebben in het vakgebied van het onderdeel dat hij audit. Hij moet daarin voldoende inzicht hebben om snel aan te voelen waar de bottlenecks zitten en daar vervolgens verder op in te gaan. Hij voert zijn audit uit met een duidelijk doel, dat hij niet uit het oog verliest. Zijn conclusie geeft hij op zo’n manier dat het een handvat tot verbetering biedt.
Een EDP-auditor is doortastend en standvastig, hij laat zich niet gemakkelijk overdonderen, maar blijft doorgaan tot alles duidelijk voor hem is. Als hij ergens niet voldoende kennis over bezit, roept hij de hulp in van een expert, in plaats van zich op onzeker terrein te begeven.Core competences
In de volgende schema is een aanzet gegeven voor de core competences die bij de verschillende profielen horen. Deze competences zijn ingedeeld in kennis en in vaardigheden.
