Bedrijf in de informatiemaatschappij

Download de illustraties behorende bij het college: 161 KB

Inleiding

Tot nu toe hebben we alleen nog maar gesproken over bedrijven en informatie. Er is een aantal gebieden van het bedrijf waarop we kunnen automatiseren en/of informatiseren, om in de informatiebehoefte te voorzien. In dit hoofdstuk geven we deze gebieden, en geven we een globaal idee van de toepassingen die op die gebieden mogelijk zijn.

Leerdoelen

Na het bestuderen van dit onderwerp moet u begrijpen:

• wat het verschil tussen automatisering en informatisering is;
• op welke verschillende gebieden automatisering of informatisering mogelijk is;
• wat de redenen zijn voor automatisering/informatisering.

Informatisering en automatisering

Hoewel ze vaak door elkaar gebruikt worden, zijn informatisering en automatisering twee verschillende zaken. Informatisering is de toepassing van informatietechnologie (in een bedrijf). In hoofdstuk 14 gaan we in op wat informatietechnologie is, voorlopig is het voldoende om te weten dat informatietechnologie te maken heeft met geoperationaliseerde technieken om met gegevens/informatie om te gaan.

 

Automatisering is de mechanisatie van een serie handelingen. Hierbij wordt in de praktijk vaak informatietechnologie gebruikt, maar in principe is dit niet noodzakelijk behalve dan programmeertechnologie en hardware.

Toepassingsgebieden voor automatisering/informatisering

We kunnen een aantal gebieden voor de toepassing van informatisering/automatisering in een bedrijf onderscheiden. Deze gebieden zijn:

• Bedrijfsbesturing
• Communicatie met de omgeving
• Ondersteuning van bedrijfsprocessen ( werkstromen )
• Ondersteuning van transactieverwerkende processen
• Ondersteuning van Groepswerk
• Administratie
• Persoonlijke ondersteuning
• Produktiemanagement
• Produkten
• Technisch/wetenschappelijke automatisering ( ten behoeve van research )

 
Bedrijfsbesturing

 

Het toepassingsgebied "bedrijfsbesturing" heeft betrekking op het toepassen van informatietechnologie bij het besturen van een bedrijf. Het gaat hierbij om rapportage over de uitvoering, die als basis dient voor het besturen/bijsturen van de bedrijfsprocessen. Dit is wat we in het vorige hoofdstuk management-informatie hebben genoemd. De toepassingen die in dit gebied voorkomen hebben tot doel om de grote hoeveelheid informatie die uit de bedrijfsprocessen komt inzichtelijk te maken voor het management.

Enkele begrippen die hier spelen :

MIS Management Information System

DSS Decision Support System

EIS Executive Information System

OLAP OnLine Analytical Processing system

Datamining
 

Communicatie met de omgeving

 

Ook in de communicatie met de omgeving kan informatisering/automatisering worden toegepast. Communicatie met de omgeving kan zowel op een gestructureerde als op een ongestructureerde manier plaatsvinden. Toepassingen voor ongestructureerde communicatie zijn bijvoorbeeld de fax, de telefoon en de e-mail. Deze toepassingen stellen mensen die niet op hetzelfde moment op dezelfde plaats zijn, in staat te communiceren. Deze ongestructureerde communicatie vindt vaak ad hoc plaats.

 

De communicatie met de omgeving kan ook op een gestructureerde manier vorm gegeven worden, bijvoorbeeld door toepassing van EDI voor het automatisch plaatsen en verwerken van bestellingen. Deze vormen van communicatie hebben ook invloed op de processen waarin ze gebruikt worden. Op het ogenblik zie je extranetten opkomen als alternatief voor EDI.
 

Ondersteuning van bedrijfsprocessen ( werkstromen )

 

Het ordelijk en gestructureerd verlopen van bedrijfsprocessen/ werkstromen wordt steeds meer geregeld met of zelfs door programmatuur. Dit betreft de familie van Workflow Management Systemen
 

Ondersteuning van transactieverwerkende processen

 

Het essentiële van een transactie is dat deze in zijn geheel dient te worden uitgevoerd. Een transactie is pas klaar als alle onderdelen op de juiste wijze zijn voltooid. Mocht er om welke reden dan ook iets mis gaan bij het verwerken van een transactie, dan dient deze in zijn geheel te worden teruggedraaid. Een eenvoudig voorbeeld van een transactie in het pinnen van geld bij een gelduitgifte automaat.

 

Er zijn produkten die softwarematig het management over een transactie ondersteunen, de zogenaamde "transactiemonitor".

 

Roemrucht in de automatisering zijn veranderingen die worden aangebracht in administraties die met terugwerkende kracht dienen te worden uitgevoerd.
 

Groepswerk
 

Bij het toepassingsgebied groepswerk gaat het om toepassingen die ondersteuning bieden bij het werken van groepen ( binnen een bedrijf ). We kunnen daarbij de volgende toepassingen onderscheiden:
 

• Messaging: het uitwisselen van berichten tussen personen. Messaging is vaak de basis voor andere toepassingen voor de ondersteuning van het werken van groepen. De meest bekende toepassing van messaging is e-mail.
• Workflow management: het ondersteunen van het op een gestructureerde manier samenwerken van een aantal personen. Workflow management toepassingen zorgen voor het op een gestructureerde manier verdelen van werk tussen de leden van de groep. Daarbij worden ze vaak toegepast bij het stroomlijnen van werkprocessen. Ze zijn ook een bron van informatie voor toepassingen voor bedrijfsbesturing, omdat ze gegevens over de bedrijfsprocessen opleveren.
• Vergaderen: het ondersteunen van groepen in overlegsituaties en bij het nemen van beslissingen. Hiertoe behoren toepassingen die mensen in staat stellen beter te communiceren, maar ook toepassingen die het mogelijk maken met mensen te communiceren onafhankelijk van tijd en plaats.
• Scheduling: het ondersteunen van het plannen van activiteiten van personen. Deze toepassingen helpen bij het inroosteren van personen en bij en het maken van afspraken tussen verschillende personen.
• Kennisbanken: het beschikbaar maken van kennis voor andere leden binnen een organisatie. Het delen van informatie.

Administratie

 

De toepassingen op het gebied van administratie hebben te maken met het registreren, verwerken en beschikbaar stellen van gegevens. De voordelen voor het toepassen van informatietechnologie voor administratie zijn onder andere dat gegevens sneller en accurater verwerkt en dat er gemakkelijker op verschillende ingangen in gezocht kan worden.

 

Centraal in dit toepassingsgebied is het DataBase Management System met al haar faciliteiten.
 

Persoonlijke ondersteuning

 

Op dit toepassingsgebied komen we zaken tegen die mensen ondersteunen bij hun dagelijkse werk. Daarbij moet gedacht worden aan een tekstverwerker, een spreadsheet, een elektronische agenda, pakket om presentaties te maken, een elektronische kaartenbak, een browser etc. Deze toepassingen vormen de persoonlijke gereedschapskist voor de werknemer.

 

De werkzaamheden waarbij deze toepassingen gebruikt worden zijn vaak niet erg gestructureerd, maar worden ad hoc uitgevoerd.
 

Produktiemanagement

 

Produktiemanagement behelst het proces om de totstandkoming van materiële produkten te sturen/ondersteunen, het kan orden opgedeeld in drie lagen. Op het hoogste niveau zien we de logistieke planning. Logistieke planning is het vaststellen met de planning van de produktie, ofwel wanneer moet welke produktie-opdracht uitgevoerd worden. Op het volgende niveau onderscheiden we shop-floor control. Shop-floor control is het optimaal plannen van de uitvoering van één opdracht. Op het volgende niveau zien we SCADA (=supervisory control and data-acquisition). SCADA is het besturen van machines. Op het laagste niveau bevinden zich tenslotte de machines die het werk uitvoeren. Deze machines krijgen hun opdrachten van de SCADA-laag en sturen resultaten terug.

 

Produkten

 

Ook in produkten is steeds vaker sprake van toepassing van informatietechnologie. Wasmachines en CV-ketels hebben bijvoorbeeld steeds meer ‘embedded software’ in zich en worden daardoor steeds ‘intelligenter’. Door toepassing van informatietechnologie in deze produkten is het de bedoeling dat ze makkelijker te bedienen zijn en beter presteren.

 

In feite hoort het hele gebied van de robots ook bij produktautomatisering, hoewel de robots meestal worden ingezet bij de produktieautomatisering.
 

Technisch/Wetenschappelijke automatisering

Dit is het automatiseringsgebied dat hoort in de research afdeling. Te denken valt aan simulatie pakketten, optimalisatie programma's, oplossen van differentiaal vergelijkingen etc. maar ook produktontwikkeling ( CAD ) en produktieontwikkeling.

Voordelen van informatisering/automatisering

Het is bij het toepassen van informatisering/automatisering altijd belangrijk om te bedenken wat de voordelen zijn die men probeert te bereiken. Er zijn globaal drie redenen voor het toepassen van informatisering/automatisering:

• Verbetering van de efficiëntie: het toepassing van informatisering/automatisering kan de efficiëntie verhogen door kostenreductie en tijdsbesparing. Door toepassing hiervan kunnen werkzaamheden namelijk sneller en met minder menskracht worden uitgevoerd.
• Verhoging van de effectiviteit: door toepassing van informatisering/automatisering kan de accuratesse en betrouwbaarheid van de geautomatiseerde informatieverwerking verhoogd worden. Aan de ene kant kunnen we zeggen dat de computer zich vaak herhalende bewerkingen namelijk betrouwbaarder kan uitvoeren dan een mens dat kan. En aan de andere kant wordt door het mechaniseren van de informatieverwerkende processen de kans op afwijkingen kleiner.
• Bereiken van strategisch voordeel: het toepassen van informatisering/automatisering kan leiden tot strategisch voordeel. Een voorbeeld hiervan is het binden van de klanten aan het bedrijf door het toepassen informatietechnologie voor de communicatie tussen bedrijf en klant. De klant doet dan een lange termijn investering in de informatietechnologie en zal daardoor minder snel overstappen naar een concurrerent.

Trends

• Produktieautomatisering lijkt te behoren tot het industriële tijdsperk. We willen minder van het zelfde, produkten toegesneden op onze persoonlijke smaak. Daarom is al enige tijd geleden FPA ( flexibele produktie automatisering ) geïntroduceerd : korte series.

Statements

• Bij de beslissing wel of niet automatiseren dient doorslaggevend te zijn of het onderhavige probleem creativiteit vereist of niet. Machines zijn sneller, beter en betrouwbaarder dan mensen als het gaat om niet-creatieve processen. Machines hebben geen humeur, geen vakbond/ondernemingsraad, geen wensen, geen dagdromen en geen last van aandachtsversnippering.
• Mensen zijn niet bedoeld om werkzaamheden te verrichten die machines ook kunnen doen.
  
  Oefeningen
• Verdeel de eenheid of het bedrijf waarin je werkt in bovengenoemde toepassingsgebieden.
• Maak een opsomming van geautomatiseerde hulpmiddelen/tools die je nodig hebt in je persoonlijke werkzaamheden.

Vragen

• Waaruit bestaat de opbrengst van automatisering? En waaruit bestaat de opbrengst van informatisering?
• Wat zijn de nadelen van automatisering/informatisering?
• In welke van de toepassingsgebieden is sprake van automatisering en in welke gebieden van informatisering?
• Welke overeenkomsten zijn er tussen het besturen van machines en besturen van een groep mensen? En welke verschillen zijn er?
• Wat is het verschil tussen produktiebesturing en procesautomatisering?

Definities

procesautomatisering
Procesautomatisering is de automatisering van de (continue) fabricageprocessen ten behoeve van het fabriceren van een produkt, c.q. de bedrijfsprocessen voor het leveren van een dienst.

 

Kenmerkend voor procesautomatisering is dat een systeem tijdens de uitvoering van het proces zowel registreert (via sensoren), als bijstuurt (via actoren).

 

Bijvoorbeeld: de automatische besturing van chemische procesinstallaties, het begeleiden en besturen van een verkeersstroom.

 

produktiebesturingsautomatisering
Produktiebesturingsautomatisering is de automatisering en sturing van de produktie- en transportstappen in een (discreet) produktieproces.
De zaken die bij productiebesturingsautomatisering een rol spelen zijn routing, voorraad- en wachtrijproblematiek. Het kenmerk bij productiebesturingsautomatisering is dat het systeem niet autonoom werkt, maar onder besturing staat van mensen.

Literatuurverwijzingen

Voor meer informatie over proces- en productiebesturingsautomatisering: