Vision

Er bestaat een tendens om steeds meer vormen van gegevens digitaal vast te leggen (dat wil zeggen in binaire codering van 0 en 1). De verschillende soorten gegevens zijn:

• gestructureerde alfanumerieke gegevens;
• tekst, simpel en in opgemaakte vorm;
• tekeningen en diagrammen (graphics) opgebouwd uit grafische elementen zoals cirkels, lijnen en stukjes tekst;
• stilstaand beeld (images) in de vorm van rasterbeelden;
• geluid, muziek en spraak, eventueel van hifi-stereokwaliteit;
• bewegend beeld (video), opgebouwd uit beelden en tekeningen.

4.3.1 Naar realistische documenten

De naam voor de informatietechnologie die al deze vormen van gegevens integreert, is multimedia. De nadruk ligt bij multimedia niet meer zozeer op gegevens, maar op documenten die uit verschillende soorten gegevens zijn opgebouwd. Een simpel voorbeeld is een tekstdocument waarin naast tekeningen ook een videofilm of een gesproken tekst is opgenomen. Tekstverwerkers zoals Microsoft Word en WordPerfect bieden deze mogelijkheid al. De software voor het creëren en raadplegen van multimediadocumenten voor diverse toepassingsgebieden is sterk in ontwikkeling.

Een complex multimediadocument is opgebouwd uit diverse gegevensobjecten, zoals tekst, tekeningen, beeld en films. De gebruiker krijgt de mogelijkheid interactief te bepalen hoe hij de objecten in het document raadpleegt. Met multimedia kunnen we bijvoorbeeld een elektronische encyclopedie samenstellen, die niet alleen teksten en tekeningen bevat, maar ook films om de werking van dingen te laten zien of om een historische gebeurtenis te vertonen. Bewegend beeld kan ook het karakter hebben van een interactief spel. Het spel is opgebouwd uit objecten die bijvoorbeeld personen, wezens, voorwerpen, gebouwen en landschappen kunnen uitbeelden. De gebruiker krijgt een werkelijkheid gepresenteerd waaraan hijzelf deelnemer is. Het gedrag van de gebruiker is mede bepalend voor het gedrag dat de objecten in het spel vertonen. Met dit soort interactieve documenten is in combinatie met de juiste gebruikersinterfaces 'virtual reality' mogelijk, waarbij de zintuigen van de gebruiker de aan hem gepresenteerde werkelijkheid als de enige werkelijkheid ervaren.

Voor multimedia zijn diverse toepassingen mogelijk op het gebied van de overdracht van kennis en het verschaffen van informatie. Ook is multimedia zeer geschikt voor amusement, bijvoorbeeld in de vorm van interactieve en realistische computerspelen. Essentieel hierbij is dat mensen in staat zijn met multimedia op de computer documenten te creëren en vast te leggen die op een heel hoog niveau staan. In een multimediadocument is het mogelijk gegevens vast te leggen die de gebruiker kunnen ondersteunen op het niveau van kennis, ervaring en inzicht. De gebruikers van de documenten krijgen de gegevens op een werkstation op een duidelijke, overzichtelijke en begrijpelijke wijze gepresenteerd en kunnen interactief bepalen hoe zij de inhoud raadplegen of beleven. Door de verdere ontwikkeling van de interfaces en de programmatuur bieden de documenten een steeds realistischer weergave van een bestaande of denkbeeldige werkelijkheid. Uiteindelijk zal de gebruiker het document niet meer als document ervaren, maar als een werkelijkheid waaraan hij zelf deelneemt.

4.3.2 Synthese van denkbeeldige werkelijkheid

Met steun van de computer kan de gebruiker de inhoud van multimediadocumenten zelf creëren en samenstellen en zo denkbeeldige werkelijkheden scheppen. Een eenvoudig voorbeeld is de montage en bewerking van digitale films en beelden en het bijbehorende geluid. Zowel de inhoud van de individuele beelden als de volgorde ervan in de film zijn volledig aanpasbaar. Bij de montage maakt men gebruik van zaken als opgenomen films en foto's, zelfgemaakte tekeningen en achtergronden. Voor het geluid gebruikt men opgenomen geluid (muziek, spraak, samples) en zelfgemaakte geluiden. Muziekinstrumenten zoals synthesizers kunnen aan de computer gekoppeld worden om geluid in te voeren.

Een mogelijkheid die verder gaat is de synthese van beeld en geluid. De computer berekent de beelden en geluiden en geeft ze een levensecht karakter. Voor het beeld geeft men aan de computer gegevens over bijvoorbeeld de vorm van voorwerpen of van levende wezens, hun bewegingen, hun kleur en het materiaal van hun buitenkant. De computer kan dan hun gedrag berekenen en nabootsen. De computer berekent ook achtergronden, perspectief, lichtval en de juiste kleuren bij de tijd van de dag. Bij synthese van geluid volgt men hetzelfde principe. De computer krijgt de basiskarakteristieken van geluiden van muziekinstrumenten, dieren en sprekende mensen. Vervolgens kan hij bij een bepaald gedrag van het object het gemaakte geluid berekenen. De huidige televisie-reclame's laten de vaak absurde dingen zien die mogelijk zijn met montage en synthese van beeld en geluid. Een goed voorbeeld is ook een film als 'Jurassic Park', waar de computer de dinosaurussen en hun gedrag levensecht heeft berekend en getekend.

4.3.3 Toepassingsmogelijkheden

Elektronisch publiceren
Voor de gebruikers van PC's, zowel particulieren als medewerkers van bedrijven, is steeds meer programmatuur beschikbaar voor het maken van fraaie documenten en presentaties met tekst, tekeningen, beeld en geluid. Het resultaat kan op laserprinter afgedrukt worden als papieren document, of omgezet worden naar dia's voor een presentatie. Interactieve multimediadocumenten voor gebruik op de computer worden elektronisch gepubliceerd op CD-ROM. Een andere vorm van elektronisch publiceren is via een netwerk zoals Internet.

Communicatie van bedrijven en instellingen
Bedrijven kunnen hun klanten brochures, catalogi, presentaties, voorlichting en reclame elektronisch als interactieve multimediadocumenten aanbieden. Klanten kunnen deze gegevens raadplegen op speciale informatiezuilen of werkstations bij verkooppunten van het bedrijf of, via het netwerk, op hun eigen PC.

Training en educatie
Multimediadocumenten kunnen met allerlei onderlinge verwijzingen en raadpleegmogelijkheden in een database worden opgeslagen. Deze hypermedia-database is ideaal voor educatieve doeleinden. Een gebruiker die een bepaald onderwerp raadpleegt, krijgt niet alleen tekst maar ook plaatjes en filmfragmenten te zien. Hij kan verwijzingen naar andere onderwerpen volgen en zo door de kennis heen navigeren. Documenten kunnen het karakter hebben van een encyclopedie of van een gerichte cursus.

Interactieve multimediadocumenten die de werkelijkheid zeer realistisch berekenen en weergeven, ondersteunen het leren van de gebruiker door de werkelijkheid zo te simuleren dat de gebruiker deze als echt beleeft. Simulatie is toepasbaar voor het trainen van allerlei situaties. Het bekendste voorbeeld is een vluchtsimulator. Vluchtsimulatoren zijn de meest geavanceerde vorm van virtual reality die we op dit moment kennen. De piloot beleeft de vluchtsimulator alsof hij een echt vliegtuig bestuurt.

Servicedocumentatie
Bedrijven passen multimedia toe voor het maken van servicedocumenten. Vliegtuigbouwers zetten bijvoorbeeld de onderhoudshandboeken van hun vliegtuigen op CD-ROM. Luchtvaartmaatschappijen ontvangen nu regelmatig nieuwe versies van handboeken op CD-ROM, in plaats van een groot pak papier met wijzigingen. De volgende fase is dat bedrijven hun klanten via datacommunicatie de beschikking geven over interactieve elektronische onderhoudshandboeken van hun produkten. Dit multimediahandboek geeft niet alleen tekst en tekeningen, maar ook korte instructiefilms, die de monteur tonen hoe hij bepaalde reparaties en onderhoudswerkzaamheden moet uitvoeren.

Ontwerp en simulatie
Bedrijven leggen in toenemende mate het ontwerpen van hun produkten en produktieprocessen vast in multimediadocumenten. Computer Aided Design (CAD) ondersteunt het ontwerpen van industriële produkten en processen. Ook de ontwikkelaars van toepassingen gebruiken ontwikkeltools bij het ontwerpen van gegevensmodellen en programma's. De toevoeging van video maakt simulatie van processen mogelijk. Simulatiesoftware ondersteunt het ontwerpen en herontwerpen van processen. Een ontwerp van een gebouw kan zo worden vastgelegd dat de opdrachtgever niet alleen de buitenkant en de indeling kan beoordelen, maar met hulp van de computer door het gebouw kan 'wandelen'. Zo krijgt hij een beeld hoe het gebouw er van binnen uit zal zien.

Het opslaan en beheren van elektronische ontwerpen gebeurt in Product Data Management Systemen. Deze bevorderen de kennisoverdracht tussen de ontwerpers en maken hergebruik van componenten uit eerdere ontwerpen in nieuwe ontwerpen mogelijk.

Van papieren naar computerondersteunde organisatie
Elektronische documenten zullen in toenemende mate papieren documenten vervangen. Voor administratieve organisaties die veel met documenten en dossiers werken, betekent dit dat ze van handmatig werken op papier over kunnen stappen op computerondersteund werken met elektronische documenten. De technologie die zich richt op vervanging van papieren documenten door elektronische, is die van Documentaire Informatiesystemen (DIS). Bij DIS ligt de nadruk op het archiveren en toegankelijk houden van elektronische documenten. Een tweede aandachtsgebied is de ondersteuning van bedrijfsprocessen met elektronische documenten. Hierbij speelt in eerste instantie Image Processing een belangrijke rol. De gebruiker zet de papieren documenten via een scanner om naar images die hij verder elektronisch archiveert en raadpleegt. Een volgende fase is het introduceren van elektronische documenten die op multimedia zijn gebaseerd, zoals elektronische catalogi, aanvraagformulieren, klantdossiers of werkdossiers ter ondersteuning van een administratief proces.

4.3.4 Samenvatting

Multimedia is nog volop in ontwikkeling. Dit hangt samen met de ontwikkeling van andere takken van informatietechnologie. Multimedia is in de eerste plaats afhankelijk van de verdere ontwikkeling van gebruikersinterfaces. Multimedia vergt ook een andere aanpak van het ontwerpen en bouwen van software. De objectgeoriënteerde werkwijze lijkt hiervoor het meest geschikt. Het opslaan en beheren van multimediadocumenten in databases en de methoden om door deze documenten te navigeren, zijn nog in ontwikkeling. Dit zijn nieuwe onderwerpen op het terrein van databases en kennistechnologie.