Automatisering: vloek of zegen?

De technische automatisering is een breed terrein variërend van produktie-automatisering tot produktautomatisering. De 'embedded software', waarbij intelligentie wordt toegevoegd aan apparaten als de wasmachine, het televisie-apparaat, het fototoestel, de videocamera en de magnetronoven lijkt het menselijk leven te veraangenamen; hoewel de gebruiksvriendelijkheid van veel van die apparaten, mijns inziens, erg laag is. Het gebruik is nauwelijks zelfverklarend en de bijbehorende gebruiksaanwijzingen lijken te zijn geschreven door techneuten. Ik bedoel door mensen die van apparaten houden in plaats van van mensen.

Een ander interessant fenomeen in de technische automatisering is de robot. Wat trekt ons zo aan in de robot24)? Is het het bezitten van een eigen slaafje, de 'personal robot' (onze PR)? Een denkend stuk apparatuur dat tenminste gehoorzaamt in tegenstelling tot al die eigenwijze medeschepselen, zonder psychische problemen, mentale blokkades of een eigen mening. Of ligt het in het verlengde van de bovengenoemde 'embedded software'? Zijn wij bezig met het africhten van de fysieke wereld net zoals we vroeger de dierenwereld trachtten af te richten? Het grote gevaar bij dat africhten is, dat we voldoende afstand moeten bewaren, anders worden wij door het africhten zo geobsedeerd dat de kwaliteit van ons denken en de zogenaamde intelligentie van dat bewuste apparaat op hetzelfde niveau komt. En dan breekt de tijd aan dat de robot de eerste mens gaat maken. Wie wordt dan slaaf van wie?

In zijn voorwoord tot de magistrale biografie over Aurobindo [35] stelt Satprem dat het zou kunnen lijken of de enige hoop van de mens ligt in een steeds geweldiger proliferatie van zijn machines. Machines die beter zullen zien dan hij, beter zullen horen dan hij, beter zullen rekenen dan hij, beter zullen genezen dan hij en die ten slotte misschien beter zullen leven dan hij.