Automatisering: vloek of zegen?

Het boekje dat voor u ligt bevat een filosofische beschouwing over de rol van de automatisering in onze moderne samenleving.

De essentie van de verhandeling - getiteld Automatisering: vloek of zegen - is uitgesproken op 10 december 1993 als inaugurele oratie in het kader van de aanvaarding van een bijzonder hoogleraarschap in de bedrijfsinformatica.

In de hoofdstukken 'Inleiding' en 'Voorgeschiedenis' wordt een beeld geschetst van de problematiek tot heden. In de hoofdstukken 'De zuigkracht van de computer', 'De computer op ons pad naar Zelfkennis' en 'De schoonheid in automatiseren' worden enkele aspecten belicht die de woorden vloek en zegen wat meer praktische inhoud geven. In het hoofdstuk 'Hoe staan we ervoor?' wordt het heden geëvalueerd. In de hoofdstukken 'Waar gaat dit naar toe?' en 'Tot besluit' worden toekomstige kansen en bedreigingen verkend.

In de bijlagen A en B worden literatuuropsommingen gegeven van vakinhoudelijke respectievelijk beschouwelijke aard. In bijlage C wordt een toekomstbeeld geschetst hoe idealiter een studierichting Bedrijfsinformatica eruit dient te zien. Bijlage D bevat een korte kanttekening betreffende de taakopvatting van het hoogleraarschap.

Mijn wetenschappelijke scholing heb ik doorlopen in de theoretische fysica van 1965 tot 1975, afgerond met een proefschrift waarvoor een zeer grote hoeveelheid computerinspanning was vereist. Mijn wat diepergaande belangstelling voor de automatisering moge blijken uit het feit dat ik reeds toen drie stellingen1) toevoegde met betrekking tot het gebruik van computers.

Het bereiken van dit hoogleraarschap kan worden gezien als een bekroning op de wetenschappelijke kant van mijn werkzaamheden; werkzaamheden in een enigszins andere richting dan de discipline (de theoretische fysica) waarmee ik in 1975 de Vrije Universiteit verliet. Ik heb daarom de behoefte middels een aantal stellingen in bijlage E mijn nieuwe, meer gerijpte, inzichten over computers en automatisering te verwoorden. Trouwens nu, met ingang van dit academisch jaar, de verplichting van de stellingen bij een academisch proefschrift ook op de Vrije Universiteit is losgelaten, zou het goed zijn om dit bij inaugurele oraties aan te bevelen. Op die manier kunnen hoogleraren hun mening expliciet en bondig aan de gemeenschap overbrengen.